پایان تولید محتوای رشته مدرسی ادبیات عرب؛ سطح سه

ضبط و تدوین و تولید تمام واحد‌های درسی رشته سطح سه مدرسی ادبیات عرب به پایان رسید.

ماده 1- عنوان

عنوان رشته؛ سطح سه مدرّسی ادبیات عرب است.

ماده 2- تعریف رشته مدرّسی ادبیات عرب:

سطح سه مدرّسی ادبیات عرب، یکی از رشته‌های تربیت مدرّس حوزه علمیه است، که در آن طلاب، ضمن فراگیری مبانی علمی، مهارت‌ها و روش‌های پیشرفته تدریس متون ادبی، توانایی تدریس و تحقیق در زمینه موضوعات مرتبط با رشته فوق را پیدا می‌کنند و در پایان، موفق به دریافت دانشنامه سطح سه مدرّسی ادبیات عرب و مجوز تدریس آن می‌شوند.

ماده 3- اهداف رشته مدرّسی ادبیات عرب:

شناخت مبانی علمی تدریس و مهارت‌های آن؛

ارتقاء توان انتقال و تفهیم دانش‌های حوزوی بر اساس استانداردهای علمی؛

تأمین استاد جهت تدریس دروس ادبیات عرب؛

شناخت منابع، متون و آشنایی با تاریخ و ادوار ادبیات عرب؛

تقویت توان پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با موضوع تدریس؛

تربیت طلاب مستعد جهت شرکت در سطوح بالاتر؛

شناخت استدلالی و عمیق مسائل فقهی و اصولی، و آشنایی با روش‌های استنباط فقهی؛

ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینة فقه و اصول؛

ایجاد توان استفاده از منابع فقهی و اصولی.

ماده 4- سیاست‌های رشته مدرّسی ادبیات عرب:

اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛

اهتمام به تقویت استقلال فکری و اعتماد به نفس در مسائل علمی و مهارتی؛

اهتمام به تقویت تعبد و تعهد دینی؛

اهتمام به تقویت مبانی نظام اسلامی و ترویج ارزش‌های آن؛

تأکید بر بهره‌گیری از روش‌های کارآمد تدریس و ارزشیابی و استفاده از ابزار نوین کمک آموزشی، ضمن اهتمام به سنت‌های حوزوی؛

تأکید بر پویایی برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، مهارتی و توجه به نیازها و مقتضیات زمان؛

تأکید بر توانمندسازی طلاب در ارائه تدریس مبتنی بر اصول علمی؛

اهتمام به هماهنگی برنامه‌های تربیت مدرّس با برنامه‌های جاری آموزشی در سطوح مختلف حوزه؛

تأکید بر آموزش پژوهش‌محور؛

تأکید بر استفاده از منابع مهم و استاندارد آموزشی؛

تأکید بر شناسایی طلاب مستعد؛

اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر آن در کنار دروس گرایشی.

ماده 5- ضرورت رشته مدرّسی ادبیات عرب

تأکید آموزه‌های دینی بر استفاده از اساتید متخصص، متخلق و توانمند؛

رسالت حوزه‌های علمیه در تربیت و تأمین اساتید توانمند و متخلق؛

نیاز طلاب و مدارس علمیه کشور به اساتید متخصص، متخلق و آشنا با مبانی علمی و مهارت‌های تدریس.

تبصره: برای اجرای دوره تربیت مدرّس دو طرح وجود دارد:

یکم: آموزش مهارت‌های تدریس به فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی در دوره‌های کوتاه‌مدت.

دوم: آموزش دانش تخصصی همراه با مهارت‌های تدریس به فارغ‌التحصیلان سطح دو عمومی در دوره‌های بلندمدت.

به دلیل نیاز شدید شهرستان‌ها به اساتید ماهر و کمبود فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی و عدم پذیرش اعزام به شهرستان توسط اکثر آنها، در این برنامه راه دوم انتخاب شده است. لازم است پس از گذشت ده سال از اجرای این برنامه با توجه به شرایط تصمیم‌گیری شود.

ماده 6- نظام آموزشی رشته مدرّسی ادبیات عرب

نظام آموزشی این رشته نیم‌سالی، درسی و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایان‌نامه حداقل شش و حداکثر هشت نیم‌سال است.

ماده 7- شرایط پذیرش رشته مدرّسی ادبیات عرب

احراز صلاحیت‌های عمومی و اخلاقی بر اساس آیین‌نامه‌های مصوب؛

دارا بودن مدرک علمی سطح دو با معدل 16 به بالا؛

قبولی در آزمون ورودی و مصاحبة علمی.

ماده 8- عناوین و مشخصات کلی دروس رشته مدرّسی ادبیات عرب

ردیف عنوان  ساعت­

1 دروس عمومی 528 ساعت.

2 دروس تخصصی 1456 ساعت.

جمع کل 1984

ماده 9- عناوین و مشخصات تفصیلی دروس:

دروس عمومی

ردیف عنوان درس  ساعت اهداف

1 فقه 160ساعت؛ شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مرکز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیةالعیب تا آخر مکاسب).

2 اصول 320ساعت؛ شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مرکز مدیریت در سطح سه (جلد اول کفایةالاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم).

3 روش تحقیق پیشرفته، 16+ 32 ساعت (نظری و عملی)؛ کسب مهارت‌های تحقیق و پژوهش درحوزه‌های مرتبط با ادبیات عرب، از طریق آموزش روش‌های تحقیق و کیفیت بهره‌برداری از ابزار و منابع.

جمع 528 ساعت.

دروس تخصصی

ردیف عنوان درس  ساعت اهداف درس

 صرف تکمیلی1 و 2 و 3، 96ساعت شناخت تکمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نکات تخصصی علم صرف با ارجاع به منابع مهم صرفی، مانند شافیه، شرح نظّام، شرح شافیه رضی و علوم العربیه.

 فقه اللغه 32 ساعت؛ شناخت اصول و روش‌های فهم لغات و تأثیر علوم ادبی در فهم لغات و آشنایی با معاجم لغت.

 نحو تکمیلی1 و 2، 128ساعت؛ شناخت تکمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نکات تخصصی علم نحو، با محوریت نحو وافی و ارجاع به منابع مهم نحوی مانندحاشیة الصبان و شرح المفصل ابن یعیش.

 نحو تکمیلی 3، 64ساعت؛ شناخت تکمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نکات تخصصی باب اول مغنی اللبیب (مفردات).

 متون صرف و نحو، 64ساعت؛ تقویت توان استفاده از متون اصیل و مهم صرف و نحو با خواندن بخش‌هایی از شرح شافیه، شرح کافیة رضی، خصائص ابن جنی، شرح التسهیل، شرح التصریح، و حاشیة سید علی خان کبیر، حاشیة ابوطالب و شرح الجمل زجاجی.

 تجزیه و ترکیب پیشرفته 1 تا 6، 96+96ساعت؛ عملی شناخت قواعد کلی تجزیه و ترکیب و تبیین رابطه و تعامل آن با صرف و نحو، و افزایش توان تطبیق قواعد صرف و نحو به منظور فهم دقیق متون، با تأکید بر آیات و روایات دارای وجوه متعدد و اشعار عربی به ویژه اشعار منسوب به امام علی علیه السلام.

 متون درسی نحو، 64ساعت؛ بررسی و حل فرازهای پیچیدة متون رسمی نحو، مانند:صمدیه، سیوطی و …  .

 بلاغت تکمیلی1 و 2، 64ساعت؛ شناخت تکمیلی و تسلط بر مباحث مهم و نکات تخصصی علم معانی، بیان و بدیع با ارجاع به منابع مهم بلاغی، مانند مطوّل، شروح التلخیص و البلاغة الواضحه.

 بلاغت کاربردی 32+16ساعت (نظری و عملی)؛ افزایش توان تطبیق قواعد معانی و بیان به منظور فهم دقیق متون، با تأکید بر قرآن و نهج البلاغه و متون ادبی اصیل.

 تاریخ ادبیات عرب، 32ساعت؛ آشنایی با تطور تاریخی ادبیات عرب و مکاتب و منابع آن، با تأکید بر عناصر دخیل در ادبیات قرآن از عصر جاهلی تا دوران معاصر.

 منبع‌شناسی، 16ساعت؛ معرفی توصیفی و تحلیلی منابع و کتب مهم صرف، نحو و بلاغت و برنامه‌های نرم‌افزاری ادبیات عرب.

 اصول و فنون ترجمه، 32+32ساعت (عملی)؛ آشنایی با اصول، قواعد و روش‌های ترجمة متون عربی به فارسی، همراه با کار عملی

 متون ادبی جدید 1 و 2، 64ساعت؛ آشنایی با ساختارها و لغات متون ادبی به زبان عربی معاصر، به منظور کسب توان بهره‌گیری از آنها.

 فنون و روش تدریس 1 و 2، 64+ 32ساعت (نظری و عملی)؛ شناخت روش‌ها و فنون تدریس و چگونگی طراحی، اجرا و ارزیابی یک درس، متناسب با گرایش مرتبط به صورت کارگاهی.

 اخلاق مدرّسی، 32ساعت؛ شناخت آموزه‌های قرآنی و روایی در زمینه آداب و رفتار مشترک و مختص معلم و متعلم.

 سنجش و ارزشیابی، 16+ 8ساعت (نظری عملی)؛ آشنایی با اصول، قواعد، روش‌ها و مراحل سنجش و اندازه‌گیری یادگیری متعلمان به صورت کارگاهی

 تکنولوژی آموزشی، 16+ 8 ساعت (نظری و عملی) آشنایی با روش‌های طراحی و اجرای فرآیند یادگیری عمیق، مؤثر و پایدار با بهره‌گیری از مواد، وسائل و تجهیزات آموزشی به صورت کارگاهی

 کاروزی تدریس، 32+32ساعت (عملی)؛ به کاربستن آموخته‌های نظری در باب روش و فنون تدریس، توسط طلبه از طریق تدریس موضوعات مرتبط با گرایش.

 اصول و فنون مشاوره وراهنمایی، 32+16ساعت (نظری عملی)؛ آشنایی با دیدگاه‌های مختلف در باب مبانی، اصول، فنون و روش‌های مشاوره و راهنمایی آموزشی.

 روان‌شناسی عمومی، 48ساعت؛ شناخت مسائل مربوط به روان انسان و توصیف و تبیین علل رفتارهای او، ضمن آشنایی با مباحثی مانند: دستگاه عصبی، انگیزش و هیجان، ادراک حسی، یادگیری، هوش، حافظه، رشد، شخصیت، سازگاری و اختلالات رفتاری.

 پایان‌نامه، 192 ساعت (عملی)؛ ارائة پژوهشی جامع در موضوعات مرتبط با رشته، با تأکید بر مهارت‌ها، همراه با نقد، بررسی و تتبع کافی.

جمع 1456 ساعت.

[1]. این مصوبه قبلاً به عنوان مصوبه 800  در جلسة 14 کمیته بررسی و تصویب رشته‌ها، (دورة پنجم)، مورخ 22/6/90 به تصویب رسیده بود، که پس از اصلاح مطابق تصمیم جلسه 81 شورای عالی حوزه‌های علمیه (دورة ششم)، به مصوبه 927 تغییر یافت.

[2]. در این نظام، هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا رد در یک درس، تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.

[3]. از آنجا که درس “فنون و روش تدریس” در دروس تخصصی این رشته ارائه می‌شود، درس “روش تدریس” از دروس عمومی این رشته حذف شده است.